Zespół cerkiewny w Radrużu

   Okolice Lubaczowa słyną z pięknych, starych drewnianych obiektów sakralnych: kościołów, a przede wszystkim cerkwi. Są one świadectwem wyjątkowego kunsztu ciesielskiego lokalnych rzemieślników. W sumie w powiecie lubaczowskim do chwili obecnej dotrwały 24 budowle, z czego niewątpliwie najpiękniejszą i najbardziej znaną jest cerkiew, a właściwie zespół cerkiewny w Radrużu. 

Drewniane cerkwie i kościoły w powiecie lubaczowskim

   Jego centralnym elementem jest cerkiew p.w. św. Paraskewy wzniesiona w końcu XVI w. W skład Zespołu cerkiewnego w Radrużu wchodzą oprócz cerkwi: drewniana wolno stojąca dzwonnica z końca XVI w., kamienny mur z bramami, wzniesiony w miejscu dawnego, drewnianego, oraz kostnica z XIX w. W otoczeniu cerkwi znajduje się cmentarz przycerkiewny z zespołem nagrobków z XVIII-XX w. wraz z płytą nagrobną z ok. 1682 r. i dwa cmentarze parafialne z nagrobkami wykonanymi w ośrodku kamieniarskim w Starym Bruśnie (XIX-XX w.).  

Zestaw cerkiewny w Radrużu

Zestaw cerkiewny w Radrużu -kamienny mur i kostnica

Data i okoliczności powstania cerkwi nie dają się jednoznacznie ustalić. Badacze najczęściej opowiadają się za wczesną genezą świątyni, przyjmując, że wzniesiona została w końcu XVI wieku. Szacunki te oparte są głównie na analizie stylu i formy obiektu. Datą graniczna powstania cerkwi jest początek XVII wieku – z tego bowiem okresu pochodzi polichromia figuralno-ornamentalna wewnątrz świątyni. Z kolei na zewnątrz cerkwi występuje malowany krzyż epitafijny z datą „1648”.

Wewnątrz kościoła zachował się wspaniały ikonostas z najstarszymi elementami pochodzącymi z pierwszej połowy XVII w. Obok ikonostasu najbardziej dekoracyjnymi elementami wnętrza są dwa ołtarze boczne, południowy św. Mikołaja i północny Zaśnięcia Matki Bożej. Niezwykle cenne są również polichromie stanowiące najstarszy element wystroju świątyni, datowane na ok. 1648 r. Malowidła zachowały się na północnej ścianie sanktuarium oraz na ścianie ikonostasowej od strony nawy, gdzie wraz z ikonami tablicowymi współtworzyły przez XVII w. pierwotny ikonostas.

Dzwonnica w zespole cerkiewnym w Radrużu

   Nie mniej ciekawym elementem zespołu jest drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowo-ramowej wzniesiona na rzucie kwadratu. Jest to budowla dwukondygnacyjna z nadwieszoną izbicą, nakryta dachem namiotowym zwieńczonym ostrosłupowym szczytem.

Stare, opuszczone przycerkiewne cmentarze zmuszają do refleksji nad mijającym czasem i zmiennością ludzkich losów. Cerkiew jest pięknie usytuowana na skraju wsi, w otoczeniu zieleni i pól. Piękne sielskie widoki, cisza, niewielu odwiedzających turystów to niezwykły klimat tej pięknej, melancholijnej okolicy.

Od roku 2013 zespół cerkiewny w Radrużu z uwagi na swe walory architektoniczno-estetyczne, historyczne oraz kulturowe wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Obecnie nie pełni funkcji sakralnych jest częścią Muzeum Kresów w Lubaczowie.

Zespół cerkiewny w Radrużu