Przyszowice – pałac zupełnie nieznany

 

Odkrywamy historię rodziny von Raczek

   Przy trasie między Mikołowem a Gliwicami leży miejscowość Przyszowice. Przejeżdżając wielokrotnie tą ruchliwą drogą przez myśl mi nie przyszło, że wystarczy odbić kilkaset metrów od szosy aby zobaczyć niezwykle urokliwą budowlę jaką jest pałac w Przyszowicach. Jak wiele śląskich pałaców zupełnie zapomniany, jednak w odróżnieniu od innych, podobnych obiektów, los czy raczej historia, obeszły się z przyszowickim pałacem bardzo łaskawie. O historii przyszowickiego majątku wiemy stosunkowo niewiele. Pożar fary w XVIII wieku zniszczył wszystkie dokumenty odnoszące się do majątku i samego pałacu. Obecny pałac zbudowany został prawdopodobnie na miejscu wcześniejszych zabudowań w latach 1890-1895 dla śląskiej rodziny posiadaczy ziemskich von Raczek.

 

  Neobarokowy, dwukondygnacyjny budynek z poddaszem, pokryty dachem wielospadowym, o zadbanej, odnowionej elewacji robi znakomite wrażenie. Od frontu znajduje się niezwykle efektowne wejście po szerokich schodach z kutymi balustradami i portalem z herbowymi katuszami. Całości tajemniczego uroku dodaje narożna czterokondygnacyjna kolista wieża we fragmencie górnym ośmioboczna kryta płaskim dachem zwieńczonym krzyżem. Ród von Raczek wywodzi się z bocznej linii starego, śląskiego, rycerskiego rodu Długoszów (ród ten jeszcze wielokrotnie będzie pojawiał się w moich postach), który od XIV wieku posiadał rozległe dobra na ziemiach kozielskiej, raciborskiej i gliwickiej. Używany przez ród Długoszów przydomek Raczek w roku 1629 stał się nazwiskiem Jerzego Długosza-Raczka Potwierdzenie szlachectwa przez cesarza Ferdynanda II Habsburga w roku 1635 dało początek nowej linii śląskiej szlachty rodowej. Gniazdem rodowym rodu von Raczek był Czekanów (wieś w gminie Zbrosławice). Przepiękny neorenesansowy pałac von Raczków w Czekanowie, zbudowany na miejscu XVII wiecznego dworu, dzięki „umiejętnym” zabiegom w czasach PRL przekształcono w blok mieszkalny. Jedynym świadectwem dawnej świetności jest kartusz herbowy von Raczków nad wejściem do budynku.

W rękach rodziny Raczków znajdowały się między innymi takie miejscowości jak Gierałtowice, Przyszowice, Repty czy Dąbrówka Mała. Na zdjęciu poniżej kartusz z herbem von Raczków nad portalem wejściowym w pałacu w Przyszowicach.

    Obecnie pałac, którego właścicielem jest gmina Przyszowice pełni wielorakie funkcje użyteczności publicznej. Mieści między innym Urząd Stanu Cywilnego oraz Izbę Regionalną stworzona przez Towarzystwo Miłośników Przyszowic. W pomieszczeniach Izby wiernie odtworzono typowe mieszkanie śląskie z przełomu XIX i XX wieku wraz z bogata kolekcja przedmiotów codziennego użytku z tego okresu.

Jednak to co urzekło mnie najbardziej to piękny przypałacowy park w stylu angielskim z pięknym liściastym starodrzewem. Niezbyt rozległy ( około 9 ha) zadbany i doskonale utrzymany płynnie przechodzi w tereny łąkowo-leśne. To dobra informacja dla osób spragnionych dłuższych spacerów. W pałacu znajdziemy również restaurację, gdzie można odpocząć po wysiłku na świeżym powietrzu.

Wyprawa do Przyszowic to eskapada kilkugodzinna, możliwa do zrealizowania samochodem lub rowerem z większości śląskich miast ( sami próbowaliśmy także wersji rowerowej , jednak okazała się ona dla nas zbyt wymagająca)